با سلام. همانطور كه در پست گذشته احتمالا مشاهده كرديد بحث جديدي پيرامون تاريخچه تهران را آغاز كرديم، وضعيت آپارتمان مبله و اجاره آپارتمان مبله را بررسي كرديم و در آخر دروازه هاي داخل شهر تهران و تاثيرات آنها بر اجاره آپارتمان مبله را بررسي كرديم. حال در اين نوشته قصد داريم دروازه هاي اطراف شهر تهران و تاثيرات آنها بر اجاره آپارتمان مبله در تهران را بررسي كنيم. دروازه هاي اطراف تهران در هر طرف از جهات چهارگانه شهر سه دروازه نيز وجود داشت كه عبارت بودند از: شمال: دروازه شميران (حدود سر پيچ شميران فعلي يعني محل تقاطع خيابان كورش كبير و شاه رضا) و دروازه دولت (محل تلاقي خيابانهاي سعدي شمالي شاهرضا و روزولت) و دروازه يوسف آباد (چهارراه كالج) غرب: دروازه باغشاه (انتهاي خيابان سپه) دروازه قزوين (ميدان قزوين) و دروازه گمراد (انتهاي خيابان اميريه رو به ميدان گمرك). جنوب: دروازه خاني آباد (ميدان خاني آباد در محل تلاقي خيابان خاني آباد يا مولوي با خيابان شوش) دروازه غار (فاصل بين خاني آباد و ميدان شوش). دروازه شاه عبدالعظيم كه پيش از اين اجاره آپارتمان مبله در اين محل را بررسي كرده بوديم (ميدان شوش ابتداي جاده شهر ري). شرقي: دروازه خراسان (ميدان خراسان ابتداي جاده ري) دروازه دولاب (سه راه شكوفه) و دروازه دوشان تپه (انتهاي خيابان ژاله مشرف به ميدان ژاله) و جدا از اينها دروازه بي سقفي كه ماشين دو دي يا قطار حضرت عبدالعظيم از انجا به شهر ري فعلي رفت و امد مينمود. اين دروازه ها كه جز دروازه ماشين دودي معماري بقيه شان با تفاوت هايي شبيه معماري زمان صفويه بود در زيربنايي به مساحت صد تا صد و بيست ذرع مربع در عرض پانزده و طول هشت ذرع برپا گرديده بود. با اين شكل كه دهانه اي بزرگ در وسط و دو گوشوار در دو طرف داشت. محفظه هاي دو گوشواره از داخل بصورت دو اتاق شش ذرع در چهار ذرع براي مأمورين و دروازهبانان در آمده بود كه نماي آن با كاشي هاي زيبائي تزئين يافته و با هشت مناره كوتاه و ظريف با تصاويري از پهلوانان باستاني ايران مانند رستم و گيو و گودرز و صحنه هاي نبرد رستم و سهراب و رستم و افراسياب و رستم و اشكبوس و رستم و ديو سفيد و امثال اينها زينت يافته بود.     دروازه و دروازه باني هاي تهران دروازه هاي دوازده گانه اطراف شهر - بجز دروازه بي سقفي كه محل عبور ماشين دودي بود - تنها مدخل و مخرج آيندگان و روندگان شهر بحساب مي آمد كه از اذان صبح گشوده شده كمي بعد از غروب مسدود ميگرديد بيشتر افرادي كه بصورت اجاره آپارتمان مبله در تهران سكونت داشتند مجبور بودند از اين دروازه ها عبور كنند و مترددين را لازم بود كه فقط در ساعات گشايش آنها رفت و آمد داشته باشند و در ساعات و اوقات غيرمجاز فقط با راضي ساختن دروازه بانان و دادن پول چاي و دستلاف و مانند آن ميتوانستند عبور و مرور بكنند و در غير اينصورت اجبار بود كه تا باز شدن آنها معطل بشوند. دو اتاقي كه در دو طرف اين دروازه ها ساخته شده بود يكي براي مأمورين نو اقلي (اخذ عوارض) و يكي جهت دروازهبانان بود كه بستن و گشودن دروازه ها را در اختيار داشتند و هر مسافر تازه وارد را الزام بود كه با اين دو دسته برخورد داشته باشد. وظايف دروازهبانان نظارت در احوال آيندگان و روندگان و در صورت دستور، تفتيش بدني و تحقيق و تجسس در احوال ايشان و تكاليف مأموران نواقل دريافت عوارض از بار و مركب مسافران بود كه از مشاغل پر درآمد دستگاه دولت بشمار مي آمد.       عوارضي كه از ورود و خروج هر بار و مسافر دريافت مي گرديد كه همين امر سبب كاهش اجاره آپارتمان مبله شده بود و عبارت بودند از: صد دينار (يا دهم ريال) براي هر لنگهٔ بار يك عباسي (دو دهم ريال) براي هر لنگه بار قاطر و پنج شاهي (ربع ريال) براي هر لنگه بار شتر، ايضاً دو قران جهت هر درشكه و سه فران (ريال) براي هر كالسكه و چهار قران براي هر دليجان و پنج قران براي هر گاري پستي و يا تومان (ده ريال) جهت هر گاري تجارتي، بعلاوه نفري يا عباسي چهار شاهي (دو دهم ريال) كه از هر مسافر دريافت مي گرديد، به همين حساب براي هر چهارپاي خالي از هر سر اسب و الاغ و شتر و قاطر و همچنين گاو و گوسفند كه از چهار شاهي تا نيم ريال بوصول ميآمد. چون دولت از جهت صرفه غالباً عوايد دروازه ها را مانند غالب مشاغل به اجاره واگذار مي كرد دروازه بانان حكام مطلق العنان دروازه هاي خود بودند كه عوارض آنرادر فصول مختلف و رواج و كساد كسب و كار تغيير داده توجهي به قرار دولتي نمي داشتند و چه بسا كه اين تغيير نرخ عوارض و حق العبور در موارد مختلف مانند مخارج اضافي يا توقعات و زياده خواهي هاي كنتراتچي هاي خويش كه اين دوازده دروازه را يكجا اجاره نموده واگذار كرده بودند يا ضعف و آشفتگي دولتها بچند برابر بالا برده بدلخواه خويش قوانين مقرر مي داشتند تا آنجا كه گاهي منجر به ضبط و مصادره اموال و اثقال مردم مي گرديد كه تنها راه چارهٔ اينگونه مواقع براي مردم آن بود كه متحمل مرارت تغيير مسير گرديده بطور قاچاق از بيراهه و شكاف خندقها و مثل آن رفت و آمد بكنند. البته عوارض و حق العبور اتومبيل كه در آنزمان شايد در روز از تعداد انگشتان دست يا مأمور تجاوز نمي نمود مبنايي نمي توانست داشته باشد كه أولاً مربوط بانصاف و مروت نوا قلي ها و دروازه دارها بود كه تا چه مبلغ مطالبه نمايند و ديگر بستگي به آنكه چه كسي راكب چنان مركوب ميباشد و كم زوري و پر زوري او كه چندين برابر پرداخت كرده يا بدون آن عبور بكند. ولي آنچه مسلم و جزء قوانين خودساختهٔ دروازه بانان بود آن بود كه از هر اتومبيل سواري يا تومان و از هر سرنشين آن دو قران دريافت مي كردند و اگر از صاحب مقامي محروم گشته چيزي عايدشان نگرديده آنرا سرشكن كاميونهاي باري و سواريهاي مسافري و يا با ايراداتي كه از بار و ديگر اوضاع آنها ميگرفتند از اين دو وصول مي كردند. اكثر اين دروازه بانان در آپارتمان مبله هايي كه در اطراف اين دروازه ها براي آنها ساخته شده بود بصورت اجاره آپارتمان مبله در تهران زندگي ميكردند. پالكي و كجاوه و تخت روان يا هودج نيز از جمله وسايلي بودند كه هنوز وجود داشته اما كمكم رو به زوال ميگذاردند و از پالكي آن يا قران و از كجاوه سي شاهي (يا قران و نيم) و از تخت روان از دو تا چهار پنج قران وصول ميگرديد. اگرچه بطوريكه ذكرش گذشت دروازه باني و نواقلي از مشاغلي بود كه كمتر كاري عوايدش بپاي آن مي رسيد، ليكن مداخل كلي و بره كشان آنها در مواقعي بود كه وضعي فوق العاده مانند جنگ و سان و رژه و مانور و شاه سواري و مثل آن پيش آمده دولت مال بگيري داشته بخواهد مهمات و قورخانه اي حمل و نقل بكند.